کتاب الخمس (للشیخ الانصاری)مؤلف این کتاب، شیخ مرتضی انصاری از بزرگان فقهای شیعه و متوفای سال ۱۲۸۱ هجری قمری می باشد. ۱ - شیوه نگارششیخ انصاری در این کتاب با استدلال به قرآن، احادیث معتبر اهل بیت علیهم السلام، عقل و اجماع و به شیوه خاص خود در طرح مباحث دقیق علمی و استدلال به نظرات فقهای بزرگ شیعه و طرح ادله آنها به بررسی مسائل باب خمس پرداخته است. ۲ - ویژگیهای کتاباین کتاب شرحی مزجی بر کتاب الخمس از کتاب «ارشاد الاذهان الی احکام الایمان» نوشته علامه حلی قدس سره الشریف می‌باشد. کتاب ارشاد الاذهان یک دوره فقه فتوایی مختصر و موجز از کتاب طهارت تا کتاب دیات می‌باشد و در آن از استدلالهای متعارف اثری دیده نمی‌شود. کتاب ارشاد از منابع مهم فقه شیعه می‌باشد و فقهای بزرگی بعد از نگارش بر آن شرح و حاشیه نوشته‌اند مانند شهید اول، شهید ثانی، محقق اردبیلی، محقق سبزواری، فخر المحققین، محقق ثانی، ابن فهد حلی و شیخ مرتضی انصاری. ۳ - مباحث کتاباین کتاب در سه بخش است: بخش اول شرح کتاب ارشاد الاذهان است که شامل موارد وجوب خمس می‌شود مانند: غنائم جنگی، معدن، گنج، غواصی، اضافه بر خرج سال، زمینی که ذی آنرا می‌خرد، مال حلال مخلوط به حرام. بخش دوم طرح یکسری مباحثی مستقل از سوی شیخ انصاری است که مربوط به بحث خمس می‌شود. وی ۳۲ مسئله را مطرح کرده است. این بخش، بیشتر کتاب را به خود اختصاص داده است. بخش سوم نیز طرح مباحثی در باب انفال است وی پنج مسئله را مطرح نموده است. ۴ - تحقیقاین کتاب توسط کنگره شیخ انصاری تحقیق و چاپ شده است. ۵ - معرفی کتابآقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب ارزشمند الذریعة الی تصانیف الشیعه در جلد ۷ ص۲۵۶ می‌فرماید: «کتاب الخمس، الاستدلالی، المبسوط، للشیخ الانصاری، الشیخ المرتضی، ابن المولی محمد امین، الدزفولی، التستری، النجفی، المولود (۱۲۱۴) و المتوفی (۱۲۸۱) طبع بعنوان ملحقات المکاسب مکررا و هو شرح لکتاب الخمس من ارشاد الاذهان للعلامة الحلی یعنی کتاب خمس، کتاب استدلالی، گسترده و نوشته شیخ مرتضی انصاری فرزند مولی محمد امین دزفولی شوشتری نجفی، متولد سال ۱۲۱۴ هجری قمری و متوفای سال ۱۲۸۱ هجری قمری می‌باشد. این کتاب در پایان کتاب مکاسب بارها به چاپ رسیده است. این کتاب شرح کتاب خمس کتاب ارشاد الاذهان علامه حلی می‌باشد. ۶ - نسخه‌های خطی۱- نسخه خطی کتاب خانه ملک در شهر مقدس قم به شماره ۶۰۸۹ تصویر این نسخه در کتاب خانه آستان قدس رضوی نیز موجود می‌باشد. این نسخه در ۱۱۰ صفحه و به همراه کتاب صوم و زکات شیخ انصاری آمده است. این نسخه از روی نسخه اصل نوشته شده است. نویسنده این نسخه شخصی به نام مصطفی فرزند معصوم حسینی مازندرانی و در نجف اشرف در تاریخ ۱۵ ربیع الاول سال ۱۲۸۵ هجری قمری بوده است. ۲- نسخه‌ای در کتاب خانه فیضیه قم. این نسخه در ۱۱۴ صفحه و به همراه کتاب زکات و صوم شیخ انصاری است. تاریخ نگارش این نسخه پنجم جمادی الثانی سال ۱۲۸۶ هجری قمری است. ۳- نسخه چاپ سنگی سال ۱۲۹۸ هجری قمری به همراه کتاب الطهارة شیخ انصاری. ۴- نسخه چاپ سنگی دیگر در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به همراه کتاب الطهارة شیخ انصاری. ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |